Boykot haftası sırasında kredi kartıyla yapılan alışverişlerde neler oldu?
Son zamanlarda Türkiye'de ÇHP'nin başlattığı tüketim boykotu konusu sert tartışmalara yol açmış durumda. Muhalefet, bu boykottan bir demokratik tepki olarak bahsetmekte olup, karşılıklı olarak hükümet ise bu durumu ekonominin zedelenmesine neden olabilecek bir eylem olarak görüyor. Öte yandan, 2 Nisan'a denk gelen tarihde başlatılan bu boykotun gerçek_EFFECTS_effectleri nedir?
Anadolu Ajansı, 3 Nisan'da published bir habere göre 1 Nisan'daki 14 milyar TL'lik kartlı harcama tutarı, 2 Nisan gününde 28 milyar TLYe ulaştı. BKM'nin sağladığı bu bilgi, belirtildiği üzere o günün saat 00.00 ile 17.00 arasında gerçekleşen işlemlerden kaynaklanıyor.
TCMB HAFIFLENDİRME TOPLAMINI HAFTALIK OLARAK PAYLAŞIYORTürkiye'deki kartlı harcamalarla ilgili bilgilere BKM ve Merkez Bankası (TCMB), her iki kurum da ayrı ayrı ulaşılabilir hale getiriyor. Kamuoyuna yönelik olarak BKM aylık bazda, TCMD ise haftalık düzende bu konudaki verilerini sunuyor. Şimdilik BKM tam sonuçları yayınlamış değil, fakat TCMB 2 Nisan'ın dahil olduğu o hafta hakkında geçtiğimiz gün tüketici hareketlerinin detaylarını paylaştı.
Görünen o ki, 4 Nisan haftası sırasında kartlı harcama miktarları bir önceki haftadan %24.1 oranında azalıp 320.9 milyar lira seviyesine indi. Ayrıca işlem sayısı da haftalık bazda %14.7'lük bir azalmayla karşı karşıya kaldı. Ancak, yalnızca bu iki veriyi göz önünde bulundurarak boykotun etkililik derecesini belirtmek zordur. Tüketici davranışlarında bayramın bıraktığı izin, bunu keskin şekilde vurgulayan temel faktörlerden biridir. Türk ekonomisinde tarihsel olarak bayram öncesi tüketici harcamaları artarken, bayram haftalarında genellikle düşüşe geçiş görülür.
Geçen yılın Ramazan Bayramı 10 ile 12 Nisan arasında gerçekleşti. Bu bayrama çarşamba gününe kadar ve cuma arası dahildi, ayrıca pazartesini ve salıyı köprünün altına alarak resmi izin olarak açıkladılar.
TCMB'nin 12 Nisan'da yayınladığı haftalık raporuna göre, 2024 yılında Ramazan Bayramı'na dahil olan bu haftasonu sırasında işlemlerde %4'lük bir azalmaya ve aynı zamanda işleme konulan miktarlarda da %21 oranındaki bir düşmeye rastlandı. İşlem sayısı açısından bu yıl önceki yıldıze kıyasla belirgin bir azalma yaşanmış görünüyor. Fakat genel miktarlar göz önüne alındığında, daha hafif bir eğilim gösteriyordu.
İŞLEM BAŞINA HARCAMANIN YUZDESINDEN 11 İNİȚIntializedGeçen yıl bayram döneminde işlem başına harcamalar haftalık olarak yüzde 18 azalmıştı, ancak bu bayrama kadar bu oran yüzde 11 düştü.
Aşağıdakı tabloda 2024 yılının başında olan harcamaların trendi gözlemlenmektedir.
Tarih İşlem Adet Değişimi(%) İşlem Tutarı (Bin TL) Değişimi(%) İşlem Başına Harcama (TL) Değişimi (%) 04-04-2025 302329057 -14.7 320922008 -24.1 1061.5 -11.0 28-03-2025 354396620 5.2 422616812 16.0 1192.5 10.3 21-03-2025 336978513 0.9 364183763 5.2 1080.7 4.3 14-03-2025 333851535 6.5 346040979 1.3 1036.5 -4.9 07-03-2025 313413565 -7.3 341565401 -9.0 1089.8 -1.9 28-02-2025 338181355 -0.8 375516867 9.1 1110.4 10.0 21-02-2025 340846127 3.3 344224363 3.0 1009.9 -0.2 14-02-2025 330025713 2.0 334049344 0.8 1012.2 -1.2 07-02-2025 323517262 -2.7 331482127 -13.2 1024.6 -10.8 31-01-2025 332542475 -0.3 381992529 20.9 1148.7 21.3 24-01-2025 333451845 -1.4 315878031 -1.6 947.3 -0.3 17-01-2025 338047581 1.6 321127785 5.0 949.9 3.4 10-01-2025 332770413 -1.3 305714723 -15.6 918.7 -14.5 03-01-2025 337092657 -1.7 362405700 0.1 1075.1 1.8 27-12-2024 342949894 -1.0 362149223 6.3 1056.0 7.4 20-12-2024 346444578 1.9 340550205 6.9 983.0 4.9 13-12-2024 340043554 1.3 318634684 -5.4 937.0 -6.7 06-12-2024 335543362 -0.7 336994445 -2.9 1004.3 -2.2 29-11-2024 337832532 -1.1 346916117 7.2 1026.9 8.4 22-11-2024 341678424 -2.1 323656115 0.3 947.3 2.4 15-11-2024 348885398 1.3 322689063 3.5 924.9 2.3 08-11-2024 344522616 1.6 311630481 -3.1 904.5 -4.7 01-11-2024 339075148 -2.0 321729367 4.8 948.8 6.9 25-10-2024 345872660 -1.9 307137970 -2.0 888.0 -0.2 18-10-2024 352424938 -0.7 313480111 2.5 889.5 3.2 11-10-2024 355004978 2.2 305859261 -6.9 861.6 -8.9 04-10-2024 347442506 0.1 328494940 2.7 945.5 2.6 27-09-2024 346973408 -1.7 319751035 0.5 921.5 2.2 20-09-2024 352925508 0.3 318194080 -1.0 901.6 -1.4 13-09-2024 351726123 3.2 321539766 -0.9 914.2 -4.0 06-09-2024 340726601 0.4 324404026 0.6 952.1 0.2 30-08-2024 339256229 -1.5 322505351 3.0 950.6 4.6 23-08-2024 344276188 -0.3 313011135 3.9 909.2 4.2 16-08-2024 345282972 3.1 301188597 2.9 872.3 -0.2 09-08-2024 334987635 -1.1 292680721 -12.8 873.7 -11.9 02-08-2024 338560476 -1.8 335819946 8.5 991.9 10.5 26-07-2024 344905876 -0.9 309557027 4.1 897.5 5.0 19-07-2024 347922745 1.3 297412008 0.5 854.8 -0.8 12-07-2024 343586130 1.4 296047331 -6.1 861.6 -7.3 05-07-2024 339003239 1.7 315131740 -1.5 929.6 -3.2 28-06-2024 33335Bayram döneminde yaşanan düşüşlerin önemli bir kısmı harcamalarda en yüksek paya sahip olan internet üzerinden yapılan alışverişlerde yaşandı. TCMB verilerine göre toplam kartlı harcamaların yüzde 26.8ini oluşturan internet üzerinden yapılan harcamalar 4 Nisan haftasında bir önceki haftaya göre yüzde 36.3lük düşüşle 86 milyar liraya geriledi.
Geçen yıl Ramazanbayramı'nın ohaftası incelendiğinde, internette gerçekleştirilen alışverişlerin haftaya göre yüzde 45.8 düşüş gösterdiğini gözlemliyoruz. Bu durumun ana sebeplerinden biri logistik problemidir. Kişiler genellikle bayram haftasında evde bulunmamak veya kargo şirketleri çalışmalarını kısıtlamalarından dolayı sipariş verme istekliliğini azaltıyorlar. İşte bu süre zarfındaki çevrimiçi harcamalardaki büyük bölümü, kurye ile teslim edilen mallar oluşturmaktadır.
Tarih İnternette Gerçekleşen Satın Alma İşlemleri (Bin TL) Haftalık Değişiklikleri 04-04-2025: 86.038.562 (-36,3%) 28-03-2025: 135.045.897 (+22,0%) 21-03-2025: 110.700.989 (+6,3%) 14-03-2025: 104.099.164 (-0,6%) 07-03-2025: 104.750.518 (-9,4%) 28-02-2025: 115.655.001 (+18,5%) 21-02-2025: 97.633.022 (+2,7%) 14-02-2025: 95.080.197 (-2,1%) 07-02-2025: 97.085.822 (-25,3%) 31-01-2025: 129.988.253 (+45,5%) 24-01-2025: 89.332.089 (-2,1%) 17-01-2025: 91.224.658 (+5,0%) 10-01-2025: 86.910.847 (-18,1%) 03-01-2025: 106.166.397 (-5,3%) 27-12-2024: 112.139.723 (+9,9%) 20-12-2024: 102.012.717 (+11,9%) 13-12-2024: 91.140.782 (-8,6%) 06-12-2024: 99.665.253 (-9,0%) 29-11-2024: 109.574.119 (+12,2%) 22-11-2024: 97.675.760 (+2,1%) 15-11-2024: 95.684.984 (+5,7%) 08-11-2024: 90.545.533 (-1,8%) 01-11-2024: 92.191.990 (+6,6%) 25-10-2024: 86.455.462 (-0,1%) 18-10-2024: 86.566.164 (+5,4%) 11-10-2024: 82.132.457 (-9,9%) 04-10-2024: 91.207.380 (-1,1%) 27-09-2024: 92.185.170 (+1,4%) 20-09-2024: 90.926.663 (+1,6%) 13-09-2024: 89.461.460 (-2,4%) 06-09-2024: 91.661.716 (-1,4%) 30-08-2024: 92.980.990 (+5,0%) 23-08-2024: 88.559.258 (+8,3%) 16-08-2024: 81.784.345 (+2,9%) 09-08-2024: 79.454.434 (-26,4%) 02-08-2024: 107.980.862 (+14,1%) 26-07-2024: 94.634.149 (+15,6%) 19-07-2024: 81.870.190 (-1,7%) 12-07-2024: 83.310.739 (-10,5%) 05-07-2024: 93.116.760 (-6,5%) 28-06-2024: 99.563.946 (+109,1%) 21-06-2024: 47.608.144 (-45,8%) 14-06-2024: 87.867.924 (+5,2%) 07-06-2024: 83.534.038 (-11,5%) 31-05-2024: 94.348.677 (+16,0%) 24-05-2024: 81.316.170 (+5,9%) 17-05-2024: 76.752.980 (-5,7%) 10-05-2024: 81.431.296 (-3,2%) 03-05-2024: 84.096.734 (+6,7%) 26-04-2024: 78.792.432 (+6,4%) 19-04-2024: 74.033.185 (+64,1%) 12-04-2024: 45.107.644 (-45,8%) 05-04-2024: 83.151.060 (-13,2%) 29-03-2024: 95.800.611 (+21,7%) 22-03-2024: 78.733.123 (+10,4%) 15-03-2024: 71.284.590 (-3,2%) 08-03-2024: 73.676.384 (-11,7%) 01-03-2024: 83.425.555 (+22,9%) 23-02-2024: 67.875.284 (+3,8%) 16-02-2024: 65.377.335 (+6,0%) 09-02-2024: 61.689.189 (-20,9%) 02-02-2024: 78.021.468 (+26,3%) 26-01-2024: 61.795.749 (+7,9%) 19-01-2024: 57.284.675 (+5,8%) 12-01-2024: 54.125.449 (-5,5%) 05-01-2024: 57.288.220 (-20,9%) Giyim ve Aksesuar Alımlarındaki Farklılıklar4 Nisan haftası içinde kredi kartıyla gerçekleştirilen moda ve aksesuar alım harcamaları %26.3 azaldığı sırada, Market alışverişleri %18 oranında geriledirken, yiyecek harcamaları %22.4 arttı. Geçen yılın Bayram haftasının karşılaştırılmasında benzer bir trend gözlemlendi ancak ana farklılık giyim ve accessories alanında ortaya çıktı. Önvious year Ramadan Bayram haftasında bu tür harcamalarda %23.5'lük bir artış mevcuttu.
Sektörel değişikliklere Göre Kartlı Harcamaların Yüzde Değişimi:
Tarih: 04-04-2025, 12-04-2024 İnternet Alışverişleri: -36.3, -45.8 Çeşitli Gıdalar: -13.6, -3.9 Giyim ve Aksesuvar: -26.3, 23.5 Marketler ve Alışveriş Merkezleri: -18.0, -10.2 Yemek: 22.4, 15.3Bu yıl 4 Nisan haftası için 4 haftalık ortalama yıllık değişimi incelendiğinde, yüzde 36.5 oranıyla 2021'den beri en düşüşlü artış yaşadık. Bu rakamın elbette geçen yılın bayram haffatasının takvimde olmamasından dolayı tam bir karşılaştırma olmadığına dikkat çekmek gerekir.
Nihayetinde, söz konusu veriler üzerinden boycott'un gerçek etkisini tartışabiliriz. Yine de, sadece bir haftalık yayımlandığında sonuçları kesinleştirmek zor olduğunu belirtmek gerekir. Uluslararası izleyiciler açısından dikkat edilmesi gereken faktörler arasında ülke geneli ekonomik durum, tüketici güven düzeyleri, enflatione yönelik beklenti ve diğer birçok değişken yer alıyor; tüm bunların alışveriş davranışlarına yansıdığını göz ardı etmememiz gerektiği açıktır.